काठमाडौं, नेपाल – आइतबार बिहान ६.१ रेक्टर स्केलको शक्तिशाली भूकम्प गएको राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रले जनाएको छ । यस भूकम्पको केन्द्रविन्दु टेक्टोनिक गतिविधिको जोखिमका लागि परिचित धादिङ जिल्लामा रहेको थियो।
खानी तथा भूगर्भ विभागका प्रवक्ता मोनिका झाले स्थानीय समय अनुसार बिहान ७ बजेर ३९ मिनेटमा भूकम्प गएको पुष्टि गरेकी छन् । धादिङको रमणीय गाउँलाई हल्लाउदै जिल्लाभर भूकम्पको धक्का महसुस गरिएको छ । धन्यबाद, अहिलेसम्म कुनै मानवीय क्षति भएको छैन, र घर र पूर्वाधारमा क्षति न्यून देखिन्छ।
यस क्षेत्रमा भूकम्पीय घटनाहरूको इतिहासलाई बेवास्ता गर्न मिल्दैन। आठ वर्षअघि गोरखामा गएको विनाशकारी भूकम्पले भविष्यमा यस्ता विपत्ति हुन नदिन भूकम्प अनुगमन केन्द्रको स्थापना गरेको थियो । मोनिका झाले भनिन्, ‘यो भूकम्प गोरखा भूकम्पको पराकम्पन हो, यस क्षेत्रको भूकम्पीय अस्थिरताको डरलाग्दो सम्झना हो ।
आइतवार भर्खरको भूकम्प पछि, स्थानीय अधिकारीहरूले केही घरहरूमा सामान्य संरचनात्मक क्षतिको रिपोर्ट गरेका छन्। धादिङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी बद्रीनाथ गैरेले केही घरमा चिरा परेको र कतिपय ठाउँमा पहिरो गएको बताए । यद्यपी उनले कुनै मानवीय क्षति नभएको र स्थिति नियन्त्रणमा रहेको बताए । “कुनै पनि मानवीय ज्यान गएको छैन। हामीले थप जानकारी संकलन गर्न सिस्मिक सेन्टरसँग समन्वय गरिरहेका छौं,” गैरेले भने।
धादिङका प्रमुख जिल्ला अधिकारीले थपे, “हामी स्थितिलाई नजिकबाट नियालिरहेका छौं। हाम्रो प्राथमिकता हाम्रा बासिन्दाहरूको सुरक्षा हो। हामी बोल्दै जाँदा क्षतिको आकलन गर्न र सबै सुरक्षित छन् भनेर सुनिश्चित गर्न टोली पठाउँदैछौं।”
भूकम्पको केन्द्रबिन्दु गोरखा नजिकैको बुढीगण्डकी नदी नजिकै रहेको छ । यो क्षेत्र नेपालमा भारतीय र यूरेशियन टेक्टोनिक प्लेटहरूको अभिसरणका कारण भूकम्पीय गतिविधिका लागि प्रख्यात छ। नेपाल भूकम्प मापन केन्द्रले सन् २०१५ को गोरखा भूकम्पपछि यस क्षेत्रमा करिब ५० हजार परकम्प गएको जनाएको छ ।
राष्ट्रिय भूकम्प मापन केन्द्रका भूकम्पविद् लोकविजय अधिकारीले गोरखा भूकम्पले यस क्षेत्रमा भूकम्पीय गतिविधिको चेन रियाक्सन सुरु गरेको बताउनुभयो । “गोरखा भूकम्पले यस क्षेत्रलाई असर गर्ने क्रम जारी राखेको थियो। यस क्षेत्रको भौगोलिक अवस्था, टेक्टोनिक प्लेटहरू सर्ने क्रममा भूकम्पीयता बढेको छ,” उनले भने।
निरन्तर भूकम्पीय गतिविधिले यस क्षेत्रमा ठूलो प्रभाव पारेको छ। सिन्धुपाल्चोक, दोलखा र गोरखा नजिकैका अन्य जिल्लाहरूले धेरै परकम्पहरू अनुभव गरेका छन्, जसले गर्दा स्थानीय जनताको जोखिममा पर्न सक्ने चिन्ता बढेको छ।
ज्वालामुखी गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष धर्मबहादुर अर्यालले लामो समयदेखि भूकम्पको जोखिम बढेकोमा चिन्ता व्यक्त गरे । उनले टिप्पणी गरे, “हामीले यस क्षेत्रमा शृङ्खलाबद्ध परकम्पहरू भोगेका छौं, र यो चिन्ताजनक छ। निरन्तरको धम्कीले धेरैलाई आफ्नो घरबाहिर बस्न बाध्य बनाएको छ।”
स्थानीय अधिकारीहरू र विज्ञहरूले यस भूकम्प-प्रवण क्षेत्रका बासिन्दाहरूको सुरक्षा र कल्याण सुनिश्चित गर्न प्रयास गरिरहेकाले स्थिति नजिकको निगरानीमा रहेको छ। तिनीहरूको खुट्टा मुनिको पृथ्वीले तिनीहरूलाई यसको अप्रत्याशित प्रकृतिको सम्झना गराइरहन्छ, र हिमालयको छायामा बस्नेहरूका लागि तयारी उच्च प्राथमिकतामा रहन्छ।
