बजारमा विद्यमान तरलतालाई मध्यनजर गर्दै नेपालका अधिकांश बैंकहरुले कात्तिक १ गतेदेखि निक्षेपको ब्याजदर घटाउने निर्णय गरेका छन् । यस दर कटौतीको कारण बैंकिङ प्रणालीमा तरलता बढेका कारण निक्षेपको वृद्धिदरमा भएको वृद्धि हो ।
तुलनात्मक रूपमा उच्च रहेको कर्जाको ब्याजदरको तुलनामा हालको बैंकिङ प्रणालीमा अन्तरबैंक निक्षेपको दरलाई न्यूनतम २ प्रतिशतमा झारिएको छ । कात्तिकको तिहारको समयमा बैंकिङ कारोबारमा आएको कमीको प्रतिक्रियाको रूपमा हालैका कटौतीहरू आएका छन्, जसले अधिकांश बैंकहरूलाई निक्षेपको दर घटाउन प्रेरित गरेको छ।
भाद्र र आश्विन महिनामा अन्य बैंकको तुलनामा नेपाल एसबिआई बैंक र एनएमबि बैंकले मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर बढाएको थियो । यद्यपि, उनीहरूले पनि प्रतिस्पर्धात्मक दबाबमा झुकेका छन् र कार्तिकमा अन्य बैंकहरूको नेतृत्व पछ्याउँदै निक्षेपको ब्याजदर बढाएका छन्।
नेपालमा सञ्चालित २० वाणिज्य बैंकमध्ये १३ वटाले व्यक्तिगत मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर घटाएका छन् । तीमध्ये चारले आश्विन भरि निरन्तर दर कायम राखेका छन्। माछापुच्छ्रे बैंकले साउनदेखि व्यक्तिगत मुद्दती निक्षेपको लागि पनि ९.९९ प्रतिशतको दर कायम गरेको छ ।
कार्तिकमा हिमालयन बैंक, एनआईसी एशिया बैंक र एनएमबि बैंकले व्यक्तिगत मुद्दती निक्षेपमा ११.००३ प्रतिशत ब्याज दिने गरेका छन् । आश्विनमा हिमालयन बैंकको ११.०५४ प्रतिशत, एनआईसी एशिया बैंकको १०.८९६ प्रतिशत र एनएमबि बैंकको ९.९९ प्रतिशत रहेको छ । त्यसमध्ये स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकले कार्तिकमा सबैभन्दा कम ९.२२ प्रतिशत ब्याजदर प्रदान गरेको छ ।
आश्विन र कार्तिकको लागि वाणिज्य बैंकहरू बीच व्यक्तिगत अवधि निक्षेपहरूको ब्याज दरहरू निम्नानुसार छन्:
बैंक आश्विन कार्तिक
हिमालयन बैंक ११.०५४% ११.००३%
एनआईसी एशिया बैंक १०.८९६% ११.००३%
एनएमबी बैंक ९.९९% ११.००३%
नेपाल एसबीआई बैंक १०.००% १०.७%
प्राइम कमर्सियल बैंक ११.३५८% १०.२५%
नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक मेगा बैंक ११.०३% १०.०१%
कुमारी बैंक १०.११% १०.०१%
नबिल बैंक ११.०५४% १०.००%
ग्लोबल आईएमई बैंक १०.५% १०.००%
लक्ष्मी बैंक १०% १०.००%
माछापुच्छ्रे बैंक ९.९९% ९.९९%
सिद्धार्थ बैंक ९.९९% ९.९९%
सिटिजन्स बैंक १०.०५% ९.९५%
राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक ९.५% ९.५%
एभरेष्ट बैंक ११.०५४% ९.२२४%
नेपाल बैंक ९.२९३% ९.२२४%
प्रभु बैंक १०% ९.२२४%
सनराइज बैंक ९.९५% ९.२२४%
स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक ९.२९% ९.२२%
नेपाल राष्ट्र बैंकले ब्याजदर बजारमा निष्पक्षता सुनिश्चित गर्न आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा १० प्रतिशत कायम गरिने व्यक्तिगत मुद्दती निक्षेपको अधिकतम ब्याजदर सार्वजनिक गर्न बैंकहरुलाई निर्देशन दिएको छ ।
त्यस्तै राष्ट्र बैंकले व्यक्तिगत मुद्दती निक्षेपको अधिकतम ब्याजदर र बचत निक्षेपको न्यूनतम ब्याजदरबीचको अन्तर ५ प्रतिशतभन्दा बढी नहुने गरी ब्याजदर स्प्रेडको व्यवस्था गरेको छ । यो नियम मुद्दती निक्षेप र बचत निक्षेप मा ब्याज दर बीच फैलावट नियन्त्रण गर्न लागू गरिएको छ।
यी घटनाक्रमसँगै बैंकहरूले अब आफ्नो निक्षेपको व्याजदर तोकिएको नियमावली अनुसार सार्वजनिक गर्दैछन् । यसबाहेक, आधार दर घटेपछि बैंकहरू ऋणको ब्याजदर पनि घटाउन बाध्य हुन्छन्। त्यसैगरी नेपाल राष्ट्र बैंकले भदौ १८ गते प्राकृतिक ऋणको ब्याजदरमा २ प्रतिशतले प्रिमियम बढाउने व्यवस्था गरेको थियो ।
राष्ट्र बैंकले ऋणीको स्वीकृतिविना व्यक्तिगत कर्जाको ब्याजदरमा प्रिमियम बढाउने प्रणाली अहिलेसम्म लागू गरेको छैन । यसले बैंकहरूलाई सन्तुलन कायम गर्न प्राकृतिक ऋणको ब्याजदर २ प्रतिशतले घटाउन दबाब दिएको छ ।
समग्रमा, वाणिज्य बैंकहरू बीचको निक्षेप र ऋण ब्याज दरमा यी परिवर्तनहरूले नेपालको बैंकिङ प्रणालीको गतिशील प्रकृतिलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, बजार अवस्था र नियामक समायोजनलाई प्रतिक्रिया दिन्छ।
